Union Professionnelle d'Architectes
Beroepsunie Van Architecten

Aanvankelijk moeten we eraan herinneren dat het de beroepsverenigingen waren die zich vanaf het einde van de 19de eeuw mobiliseerden om de titel en de uitoefening van het beroep van architect te beschermen (door hun inspanningen te bundelen binnen het FAB dat in 1905 werd opgericht), wat leidde tot de wet van 1939. Deze wet heeft het monopolie ingesteld, dat sindsdien regelmatig in twijfel wordt getrokken door de andere partners in de bouwsector (en met name door aannemers en promotoren), maar ook door sommige architecten die de voorkeur geven aan een flexibeler kader voor de uitoefening van de architectuur (waardoor zij als promotoren van hun projecten kunnen fungeren).

De oprichting van de Orde, in 1963, mede dankzij de actie van de verenigingswereld, had echter tot gevolg dat deze laatste werd verzwakt door het aftappen van haar vitale krachten:

- omdat veel architecten de rol van de Orde (die ten dienste staat van de maatschappij) verwarren met die van beroepsverenigingen (die ten dienste staan van architecten) en niet het nut inzien van een vrijwillig lidmaatschap van een vereniging ;

- omdat de Orde meer middelen heeft (financieel, logistiek), wat architecten aantrekt die zich willen inzetten voor het vak (en die kunnen precies genieten van zitpenningen terwijl de associatieve actie vrijwilligerswerk is).

En zelfs indien in theorie haar bestaansreden en missie het bepalen van de plichtenleer en toezicht op de eer, de discretie en de waardigheid van de leden zijn,(en dat zelfs als, bij voorbeeld, primeert vaak de sleutel-op-deur, en zijn disciplinaire sancties zeldzaam), gaat het order zijn kader over om plichten te organiseren, die tot dan het privé-domein van het associatieve wereld. Werled dit heel beperkt blijft met zijn middelen, terwijl het Order betalingen eist dat architecten moeten betalen om te kunnen werken.

Het bestaan van deze twee soorten structuren tegelijker tijd heeft helaas tot gevolg dat er een verward beeld ontstaat van de professionele structuren, met name ten opzichte van het publiek en de politieke wereld (die niet altijd weet tot wie ze zich moeten richten), en dat de beschikbare middelen worden versnipperd. In sommige gevallen en met betrekking tot bepaalde vragen staan deze structuren zelfs tegenover elkaar (soms met "gemeenschapsverschillen", met name omdat veel vertegenwoordigers van de Vlaamse Orde bij de NAV zijn aangesloten).

Naar aanleiding van bepaalde initiatieven (zoals dat van president Robaye in 1993) of bij gelegenheid ondervraagd (zoals dat van de opsplitsing van de Orde) zijn er bepaalde voorstellen voor samenwerking of de organisatie van het overleg of zelfs hergroepering naar voren gebracht, maar deze zijn helaas niet echt tot stand gekomen.

Kroniek van de  relaties tussen de Orde en de associatieve wereld gedurende de laatste drie decennia

1990 : Oprichting van het "Vlaamse Overleg", een orgaan dat regelmatig vertegenwoordigers van de Vlaamse Ordenraden en beroepsverenigingen samenbrengt.

1991 : "Etats Généraux des Architectes francophones" worden in Luik georganiseerd door SAF. De conclusies van deze interessante dag zullen lang op zich laten wachten en er zal weinig gevolg aan worden gegeven. De "Etats Généraux" worden ook georganiseerd aan Vlaamse zijde, in Leuven, onder impuls van Jan Ketelaer, lid van de UPA, voormalig voorzitter van de BVA, die sindsdien voorzitter is geworden van het CNOA.

1993 : De voorzitter van het CNOA, Bert Robaye, lanceert het project voor de oprichting van een Nationaal Instituut voor Architectuur (INA) dat alle componenten van het beroep (Orde, verenigingen, onderwijsinstellingen en culturele organisaties) samenbrengt, na een overleg tussen de Orde en het FAB, COLOCO (Coordination-Logistic-Communication) genaamd, die een overzicht van de professionele structuren uitvoert.

1994 : Arrest van 28 oktober 1994 waarbij het gemoduleerde lidmaatschapsbedrag wordt ingetrokken naar aanleiding van een door het Architectenforum ingesteld beroep. In de motivering verwijst dit arrest met name naar het feit dat het ingezamelde geld niet altijd werd toegewezen en werd gebruikt om een onnodige reserve op te bouwen. Ondanks het feit dat het arrest geen uitspraak doet over de verdiensten, geeft de Orde er de voorkeur aan deze berekeningswijze van het lidmaatschapsgeld af te schaffen, wat veel (jonge) architecten later zullen betreuren.

1995 : oprichting van een overlegorgaan tussen de verschillende beroepsorganisaties (Orde, verenigingen): het CPO (Concertation Permanente - Permanent Overleg). Dit orgaan zal daarna min of meer regelmatig bijeenkomen, op initiatief van de voorzitters van het CNOA. Die instelling zal van vlaamse zijde overblijven onder benaming Vlaamse Permanente Overleg (VPO) terwijl bij de franstaligen zal het vervangen worden door Brusselse en Waalse Kamers. Zij zullen progressief hun plicht als overlegorgaan verliezen om enkel ordinaal te worden)

2003 : Avond van de 40e verjaardag van de Orde. Deze avond was het hoogtepunt van ontmoetingen om na te denken over de Franstalige kant (ontmoetingen met vertegenwoordigers van de 4 "pijlers" van het beroep: de Orde, de beroepsverenigingen, het onderwijs en de media) en de Nederlandstalige kant (er werd een themasymposium georganiseerd in elk van de 5 provincies).

2004-2005 : De "Action Communes des Associations d'architectes francophones et germanophones de Belgique"- (die de AAM's (Bergen), de AABW (Waals Brabant), de AAPL (prov. Luxemburg), de A-B, de ARAC (Charleroi), de ARAHO (Doornik), de ARALg (Luik), de SRAVE (Verviers) en de UPA-BUA samenbrengt- organiseren twee conferentiedagen en werken onder de titel "Le barème! ! Et après ?...”

2004 : Op 10 maart stelt het Architectuurinstituut La Cambre zijn Witboek over de hedendaagse architectuur in België "Qui a peur de l’architecture ?" voor, dat ter gelegenheid van zijn 75ste verjaardag werd opgesteld dankzij een beurs van de Franse Gemeenschap. Dit document, geschreven door een groep die geen vertegenwoordigers van beroepsorganisaties omvat, bevat 13 aanbevelingen: 12 daarvan zijn verzoekschriften van algemene beginselen, terwijl de 10e aanbeveelt de representativiteit en de functies van de Orde van Architecten te herzien en de afschaffing of beperking van het monopolie te overwegen. Deze zeer off-handige houding beledigt de associatieve wereld.

2013 : Op 19 december, een "laatste kans"-bijeenkomst met vertegenwoordigers van de Orde en verenigingen voor de vertegenwoordigers van de 8 partijen die betrokken zijn bij de hervorming van de staat. Tijdens deze vergadering stelt de verenigingswereld zich tegenover de regionale kamers (van het Order) als vertegenwoordigers van de hele beroepsgroep op, met name in kwesties die volgens hen buiten de missies van de Orde vallen. Na deze vergadering heeft het CfgOA besloten om de vertegenwoordigers van AriB (Architecten in Brussel) niet langer uit te nodigen voor de vergaderingen van de Kamer van Brussel. De Union Wallonne des Architectes verlaat de Chambre Wallonne (met name omdat het de Orde is die de agenda van haar vergaderingen bepaalt). Deze kamers, die in eerste instantie bedoeld waren als overlegorganen, worden beroepsorganisaties die uitsluitend afhankelijk zijn van de Orde .

2015 : In het voorjaar, na een demarche van de senatoren van de NVA, wordt de hervorming van de Orde besproken tussen de regeringsvertegenwoordigers en de beroepsorganisaties: de beroepsverenigingen en de Vlaamse Raad zijn het eens over de heroriëntering van de activiteiten van de Orde op haar wettelijke opdrachten, terwijl het CfgOA pleit voor een verruiming van haar opdrachten.

2020 : De laatste pogingen om een mogelijke hervorming van de Orde nieuw leven in te blazen zijn mislukt vanwege deze hardnekkige tweedeling.